Walory krajobrazowe obszaru gminy Wiśniowa, stwarzają duże możliwości rozwoju turystyki. Gmina Wiśniowa bogata jest w wiele atrakcji turystycznych, które zachęcają głównie do rowerowych i pieszych wędrówek szlakami turystycznymi oraz do uprawiania agroturystyki.
Dziedzictwo Kulturowe i atrakcje turystyczne Gminy Wiśniowa
Gmina Wiśniowa oprócz malowniczego położenia i walorów krajobrazowych, jakie posiada, zaskakuje również bogatą i ciekawą historią oraz zachęca do zwiedzenia zabytków, jakich jest tu nie mało. W każdym z 13 sołectw znajdzie się coś wartego obejrzenia.
Zaczynając od siedziby gminy, wieś Wiśniowa związana jest mocno z rodem Mycielskich, którzy w 1868 roku weszli w posiadanie miejscowości oraz murowanego dworu, zbudowanego przez Bonerów w II poł. XVI wieku i znacznie przyczynili się do jej rozwoju kulturalnego i rolniczego.
Zygmunt hr. Mycielski był znanym propagatorem i kompozytorem polskiej muzyki współczesnej, natomiast jego brat Jan wraz z żoną Heleną w okresie międzywojennym skupili wokół dworu ówczesną elitę artystyczną malarzy-kolorystów i intelektualną, głównie z Małopolski, kreując tzw. „Barbizon Wiśniowski”.
W skład zespołu zabudowań podworskich wchodzą: dwór klasycystyczny z przełomu XVIII i XIX wieku, barokowa oficyna z XVIII wieku, stajnie podworskie z XVIII wieku, oraz zabytkowy park z szeregiem kilkusetletnich drzew objętych ochroną pomnikową. W parku zwraca uwagę neoromańska kaplica grobowa Mycielskich z XIX wieku. Wzdłuż parku rozciąga się piękna aleja grabowa. Zespół pałacowo-parkowy stanowi niepowtarzalny zabytek gminy, a tradycje spotkań środowiska artystycznego z okresu międzywojnia pozostawiają bogatą spuściznę kultury, która dziś znajduje swe odbicie w organizowanych przez Towarzystwo im. Zygmunta Mycielskiego plenerach malarskich „ Wiśniowa pachnąca malarstwem”. W Gimnazjum im. Orląt Lwowskich można obejrzeć prace wykonane przez artystów podczas letnich plenerów.
W centrum Wiśniowej znajduje się kapliczka św. Kajetana, owiana legendą i chroniąca mieszkańców przed zagrożeniami.
Warto także dotrzeć na najwyższy punkt widokowy „Baranek”, z którego rozciąga się piękny widok na Pogórze, Bramę Frysztacką, góry Chełm i Bardo oraz szczyty Tatr, przy dobrych warunkach pogodowych.
W Wiśniowej znajduje się Ośrodek Kultury, przy którym działają różne zespoły folklorystyczne propagujące dziedzictwo kultury ludowej oraz zachowujące regionalne tradycje. Są to: Zespół Pieśni i Tańca „Wisznia” oraz dziecięcy „Wisienka”, kapela ludowa „Wiśniowianie” oraz inne zespoły wokalne, instrumentalne, z bogatą historią i doświadczeniem, jak chociażby chór męski „Echo”.
W miejscowości Oparówka znajduje się zabytkowa cerkiew greko – katolicka.
Oparówkę zamieszkiwali Rusini zwani Zamieszańcami. Mieli oni drewnianą cerkiew wybudowaną około 1700 roku, odnowioną w 1882 roku. Dzisiejszy wygląd cerkiew uzyskała w 1912 roku. Wewnątrz – murowana w stylu neoromańskim, z carskimi wrotami i bogatą polichromią, która zawiera narodowe akcenty ukraińskie. W Oparówce podziwiać można oprócz pięknej cerkwi, unikatowy, zabytkowy cmentarz Unicki. Ponadto Oparówka posiada także trzy zabytkowe kapliczki. Jedna z nich pochodząca z 1930 roku została niedawno odnowiona, dwie pozostałe datowane są na XIX wiek. Warto dodać, że w Oparówce prężnie działa Koło Gospodyń Wiejskich, które kultywuje regionalne tradycje i obrządki.
Szufnarowa jest największą miejscowością gminy Wiśniowa. Znajduje się tam muzeum – „Jak żyli i pracowali nasi przodkowie”, które powstawało dzięki 30 – letniej pracy i działalności tamtejszego proboszcza ks. Domino. W Izbie Pamięci można zobaczyć eksponaty związane z dawnymi zawodami, pamiątki wojskowe, sakralne, kolekcje starych przedmiotów codziennego użytku. W miejscowości można zobaczyć kilkadziesiąt kapliczek i krzyży przydrożnych, najstarsze pochodzą z połowy XIX wieku. Tajemniczym miejscem jest skała zwana Dudniaczem owiana wielowiekową legendą. Można do niej dotrzeć malowniczymi trasami rowerowymi i pieszymi. Najwyższe wzniesienie miejscowości znajduje się przy granicy z Pstrągówką – 447 m n.p.m. a drugie z przeciwnej strony wsi na tzw. Pinkówce – 442 m n.p.m. Doliną otoczoną tymi wzniesieniami płynie główna rzeka Szufnarówka. Warto wspomnieć, że Szufnarowa jest pierwszą miejscowością w gminie, w której rozpoczęto działalność agroturystyczną.
Teren wsi Markuszowa w większości położony jest między brzegiem rzeki Wisłok w jej środkowym biegu, a pasmem zalesionego wzgórza dynowskiego. W 1989r. podjęto decyzję o utworzeniu Wiejskiej Izby Pamięci Wincentego Witosa, (który odwiedził Markuszową w sierpniu 1932 r. z okazji wielkiego wiecu ludowego). Jej organizacją zajął się miejscowy działacz społeczny Kazimierz Przystaś, współpracując z nauczycielami Szkoły Podstawowej w Markuszowej. Wśród tych zbiorów znajdują się m.in.:
obraz olejny dworku w Markuszowej, portret Wincentego Witosa, sztandar Koła Ludowego wręczony przez W. Witosa dnia 14 VIII 1932r., liczne fotografie żołnierzy z czasów II wojny światowej, dokumenty wojskowe w j. polskim i j. angielskim, kamienne epitafium Rodu Trzecieskich 1430r.-1740r., oraz wiele innych cennych eksponatów.
W Jazowej natomiast szczególną atrakcją turystyczną wsi, a jednocześnie swoistym jej identyfikatorem, są położone w szczytowej partii malowniczych wzniesień skałki w Rezerwacie Przyrody Herby – 496m n.p.m. W Jazowej znajduje się także cmentarz wojenny, na którym pochowani są żołnierze austriaccy, niemieccy, rosyjscy, a także obywatele innych państw wcieleni do zaborczych armii, w tym Polacy, którzy polegli podczas I wojny światowej. Ciała nieznanych żołnierzy zostały ekshumowane z miejsc pierwotnego pochówku. Większość ze spoczywających tu żołnierzy poległa na polu bitwy w maju 1915 roku. Cmentarz został wpisany w 2001 roku do wojewódzkiej ewidencji mogił i kwater wojennych.
Niewodna jest jedną z najstarszych miejscowości gminy. Można tu zobaczyć piękny kościół wzniesiony w stylu nadwiślańskim ( łączący w sobie motywy romańskie i gotyckie) w latach 1921-1924. Kościół pw. św.Anny zachwyca barokowym wnętrzem, piękną amboną, chrzcielnicą, balustradą chóru oraz organami z 1936 r. Obok świątyni plebania z 1901 r. Warto także obejrzeć przydrożne kapliczki z XIX wieku z rzeźbą i obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem.
W miejscowości Niewodna znajdują się cztery cmentarze. Pierwszy z nich powstał pod koniec XVIII wieku, gdzie w latach 50 XX wieku dokonano ekshumacji żołnierzy radzieckich. Istniał tu także cmentarz choleryczny, o którym przypomina dziś już tylko krzyż z tabliczką informacyjną.
Na uwagę zasługuje pomnik poświęcony ofiarom Katynia usytuowany na dziedzińcu kościelnym wzniesiony w czasach reżimu komunistycznego (jako jeden z pierwszych w Polsce) w 1980r., przez ówczesnego proboszcza ks. Michała Pelczara. Co roku przy pomniku odbywają się gminne obchody Dnia Katyńskiego, podtrzymujące patriotyczne tradycje wsi i parafii.
Różanka – zjawiskiem, które uznać można za różańską tradycję jest zwyczaj muzykowania. Już u zarania ubiegłego wieku na terenie Różanki istniały kapele w typowym dla rzeszowszczyzny składzie. W Różance muzykowały całe rodziny. W połowie lat 70. XX wieku w Różance powstał wiejski kabaret „Sami Swoi”, który przez 10 lat święcił sukcesy na różnych scenach Polski. Na terenie Różanki znajduje się 31 kapliczek i krzyży przydrożnych. Najstarsze z nich pochodzą z drugiej połowy XIX wieku. Zachowały się również dwa młyny wiatrowe zbudowane w połowie XX wieku, posiadające oryginalne wyposażenie.
Bardzo wcześnie, bo w 1897 roku powstała w Różance Ochotnicza Straż Pożarna, która do dziś pielęgnuje tradycje organizacji oraz swoje społeczne zaangażowanie w życie wsi.
Kalembina – na terenie miejscowości znajdują się dwie kapliczki, jedna figurka i dwa krzyże przydrożne oraz drewniany wiatrak.
Kożuchów – w latach międzywojennych istniał tu uznany w okolicy zespół muzyczny, który obsługiwał wesela, zabawy, potańcówki i inne uroczystości. Założycielem i liderem tej kapeli był Jan Prejsnar, swoje doświadczenia z działalności muzycznej, w tym zapisy nutowe i tekstowe zawarł w własnoręcznie napisanym skrypcie „Muzykancki żywot”. Zabytkiem historycznym w Kożuchowie jest starannie utrzymana przydrożna kapliczka, w której znajduje się krucyfiks i statua św. Jana Nepomucena oraz wiatrak z 1940 r.
Kozłówek – Na granicy Kozłówka i Markuszowej znajduje się pomnik, upamiętniający mieszkańców Kozłówka i Markuszowej zamordowanych w 1943 r. przez Niemców za pomoc w ukrywaniu Żydów. Obok stoi kapliczka z figurą Matki Bożej Troskliwej. W Kozłówku usytuowany jest także zabytkowy kościółek pw. Św. Doroty. Został wzniesiony w 1877 r. Kaplica posiada wewnątrz współczesną budowie polichromię iluzjonistyczno – figuralną. Kaplica przechowuje kilka cennych obiektów: barokowy prospekt organowy z II połowy XVIII w. z rzeźbą anioła w zwieńczeniu z I połowy XVII w. późnogotycką rzeźbę św. Doroty z około 1460 r. oraz płaskorzeźbę Trójcy Świętej w typie Tronu Łaski, z połowy XVII w.
Jaszczurowa – tereny oraz obiekty małej architektury szczególnie atrakcyjne to: najwyższe w okolicy wzniesienie – Góra Chełm (534 m n.p.m.), z którą wiążą się liczne historie i legendy. Na tym terenie w 1996 roku utworzono rezerwat o powierzchni 155,4 ha. Obszar rezerwatu znajduje się w obrębie dwóch gmin – Frysztaka i Wiśniowej. Na szczycie Góry Chełm stoi drewniana kapliczka z XVIII w., przeniesiona przez robotników z terenu kamieniołomu. Przed wiekami było to prawdopodobnie miejsce kultu pogan, następnie znajdował się tu drewniany kościół i karczma.
Warto zobaczyć nietypową kapliczkę z figurą Matki Bożej usytuowaną w środkowej części wsi. Pod lasem znajduje się kaplica mszalna pw. Ducha Świętego, wzniesiona ok. 1910 r., zwana przez mieszkańców „Kaplicą na Piasku”, w której odprawiana jest msza raz w roku na święto Zesłania Ducha Świętego.
Tułkowice – jedynymi zabytkami wsi są kapliczki i krzyże przydrożne. Prawdopodobnie najstarsza kapliczka z 1901 roku ulokowana jest na samym początku wsi, ufundowana przez Walentego Wajdę. Jeden z obiektów najbardziej rozpoznawalny i kojarzony z Tułkowicami. Figurka znajduje się na tle rozgałęzionej dwupniowej starej lipy.
Pstrągówka – W 1966 roku na wieży kościoła parafialnego pw. Św. Jana Chrzciciela umieszczono spiżowy dzwon o wadze 220 kg. Świątynie rozebrano w 2008 roku, a w jej miejscu wzniesiono nowy kościół i przeniesiono do niego zabytkowe elementy wyposażenia. W parafii tej zachowało się tylko dwa krzyże. Jeden z nich wykonany jest z drzewa modrzewiowego. W kapliczce zawieszonej na krzyżu , wykonanej z drewna oraz pomalowanej na kolor jasnego orzechu, znajduje się metalowa pasyjka. Został postawiony na pamiątkę w miejscu, gdzie dawniej znajdował się cmentarz choleryczny. Drugi krzyż stoi w przysiółku Góra. Obok dwie drewniane figurki przedstawiające Maryję i Marię Magdalenę. W Pstrągówce znajdują się dwie kapliczki z I poł. XIX wieku.
Zabytki na terenie Gminy Wiśniowa są historycznym dowodem tradycji, wielokulturowości, zamożności i religijności osób zamieszkujących ten teren. Dla pokoleń są wspaniałym dziedzictwem. Pozwalają naocznie zrozumieć przemiany jakie następowały przez wieki w społeczeństwie.
Na terenie gminy Wiśniowa spotkać można także zabytkowe obiekty użyteczności publicznej. Należą do nich m.in. szkoły w Jazowej, Kalembinie i Szufnarowej. Szkoła w Jazowej jest obiektem murowanym. Wzniesiono ją w latach 20-tych XX w. Podobna sytuacja jest ze szkołą w Szufnarowej. Natomiast murowana szkoła w Kalembinie jest starsza – wzniesiono ją w 1903 r.
Południowo-wschodnia Polska jest rejonem występowania dużej ilości kapliczek i krzyży przydrożnych. Dotyczy to również gminy Wiśniowa. Ponadto, w każdej z miejscowości gminy rosną dęby, będące żywymi pomnikami, posadzonymi dla upamiętnienia żołnierzy zamordowanych w Katyniu w 1940 roku.
